Οι εκδόσεις μας > Μελέτες και Δοκίμια
Τίτλος βιβλίου Σ. Φρόιντ - Ντ. Οπενχαίμ,
'Ονειρα στη λαογραφίαΣτο βιβλίο αυτό ο ιδρυτής της ψυχανάλυσης Σίγκμουντ Φρόιντ και ο κλασικός φιλόλογος και λαογράφος Νταβίντ Οπενχάιμ πραγματεύονται μια κατηγορία ονείρων τα οποία παρουσιάζονται υπό τη μορφή ανεκδότων ή αστείων ιστοριών στη λαϊκή παράδοση.
Τα όνειρα αυτά έχουν άσεμνο χαρακτήρα (αφού αναφέρονται στο σεξ ή την αφόδευση) και εμφανής τους σκοπός είναι να διασκεδάσουν εκείνους που τα αφηγούνται ή τα ακούν.
Οστόσο, αν κοιτάξει κανείς πίσω απ' αυτήν την πρόσοψη, λένε οι δύο μελετητές, διαπιστώνει δύο πράγματα: πρώτο, ότι ο συμβολισμός που ενυπάρχει στα όνειρα αυτά συμπίπτει πλήρως μ' εκείνον που δέχεται η ψυχανάληση και, δεύτερο, ότι ο λαός κατανοεί τα όνειρα αυτά με τον ίδιο τρόπο που θα τα ερμήνευε η ψυχανάλυση - δηλαδή, όχι σαν προμηνύματα καταστάσεων που θα συμβούν στο μέλλον (η λαθεμένη αντίληψη για τη λειτουργεία των ονείρων), αλλά ως συντελούμενες κατά τη διάρκεια του ύπνου εκπληρώσεις πραγματικών επιθυμιών και αναγκών.
[ISBN: 960-8480-54-Χ]
Σερζ Τισερόν,
Τα οικογενειακά μας μυστικάΤι είναι οικογενειακό μυστικό;
Πως αποκαλύπτεται;
Πως οργανώνεται;
Τι προβλήματα μπορεί να προκαλέσει;
Πως "εξοστρακίζεται" σε πολλές γενιές;
Πως να προστατευτούμε από αυτό;
Ο συγγραφέας δείχνει ότι τα οικογενειακά μυστικά μπορούν να ενεργούν σε πολλές γενιές και ότι αρκούν για να μαυρίσουν την ψυχή μας! Ο Σερζ Τισερόν στηρίζεται σε πολλά παραδείγματα και εκθέτει με σαφήνεια πως να αποκαλύπτουμε τα οικογενειακά μυστικά, πως να συμφιλιωνόμαστε μ'αυτά και πως, έτσι, να τα εμποδίσουμε να βαρύνουν στη ζωή των παιδιών μας.[ISBN: 960-8263-13-1]
Ιβάν 'Ιλλιτς,
Για τις ανάγκες του ανθρώπου σήμερα
(με επίμετρο του Κώστα Χατζηκυριάκου)Όλες οι βεβαιότητές μας για το νόημα ιδεών και λέξεων (νόημα που η σύγχρονη κουλτούρα θεωρεί δεδομένο) κλονίζονται ή ανατρέπονται όταν διαβάζουμε τα βιβλία του Ιλλιτς. Το θεωρητικό του έργο αντιπροσωπεύει μια ριζική κριτική στη βιομηχανική κοινωνία, στην τεχνολογία και στους σύγχρονους πολιτικούς θεσμούς. Είναι ταυτόχρονα μια πρόκληση και μια πρόσκληση για μιαν «αλλαγή τρόπου σκέψης», που ανατρέπει πλήρως τη σημερινή μας κοσμοαντίληψη. Φιλοδοξεί να μας προμηθεύσει μιαν άλλη γλώσσα και μιαν άλλη σκέψη, που θα μας δίνει τη δυνατότητα να επιμένουμε στην αυτόνομη και δημιουργική δράση. - Στη σκιά της ποσοτικής οικονομικής ανάπτυξης, η αυτονομία των υποκειμένων υπονομεύεται και οι άνθρωποι ακρωτηριάζονται εξ αιτίας της συντριπτικής τους εξάρτησης από τα προϊόντα της βιομηχανικής παραγωγικότητας. Οι ανάγκες και οι επιθυμίες τους ταυτίζονται σχεδόν αποκλειστικά με εμπορεύματα. Η δυνατότητά τους να βιώνουν μια προσωπική και κοινωνική ικανοποίηση έξω από την αγορά καταστρέφεται. Η ένταση της εξάρτησης από την αγορά παράγει μια νέα «εκσυγχρονισμένη φτώχεια», μιαν εμπειρία απογοήτευσης ακόμη και μέσα στην αφθονία. Πέρα από ένα όριο, ο πολλαπλασιασμός των εμπορευμάτων προκαλεί ανικανότητα, γεννάει αναπηρία. Οι φτωχοί είναι οι πρώτοι που πλήττονται, όταν ένα καινούργιο εμπόρευμα ευνουχίζει μιαν από τις τέχνες της επιβίωσης. Σε συνθήκες εκσυγχρονισμένης φτώχειας, ολόκληρη η κοινωνία χάνει μια σειρά ικανοτήτων και ικανοποιήσεων που δεν έχουν εμπορευματικό ισοδύναμο. - Σύμφωνα με τον Ιλλιτς, πρέπει να πάψουμε να ταυτίζουμε την πρόοδο με τον πολλαπλασιασμό εμπορευμάτων και πρέπει να σκεφτούμε με εντελώς νέο τρόπο την αλληλοσυσχέτιση αναγκών και ικανοποιήσεων. Ενα πρόγραμμα «συμβιωτικής λιτότητας» πρέπει να αντιταχθεί στην απόλυτη κυριαρχία του εμπορεύματος, προκειμένου να ευνοήσει την παραγωγή αξιών χρήσης που δεν εμφανίζονται στην αγορά.
(Θανάσης Γιαλκέτσης, Βιβλιοθήκη της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ, 9. 7. 1999)
Η κρατούσα ιδεολογία σήμερα ταυτίζει την πρόοδο με την αφθονία.Ο καταναλωτής αντικαθιστά τις ανάγκες που νιώθει με τις ανάγκες που του επιβάλλονται. Βομβαρδίζεται από εκατό και πάνω διαφημίσεις την ημέρα. Ως και οι ορκισμένοι καταναλωτές αποκτούν, μαζί με κάθε καινούριο εμπόρευμα, την αίσθηση ότι κάτι δεν πάει καλά.
Υποπτεύονται ότι έχουν αγοράσει κάτι αμφίβολης αξίας, πιθανόν άχρηστο έως επικίνδυνο, κάτι που απαιτεί ακόμα πιο ακριβά συμπληρώματα. Ο δε πολίτης που δεν έχει ανάγκες, είναι ύποπτος.
Ο Ιβάν 'Ιλλιτς γεννήθηκε στην Βιέννη το 1926. Σπούδασε Θεολογία, φιλοσοφία και ιστορία στην Ρώμη και το Ζάλτσμπουργκ. Από το 1951 είναι εγκατεστημένος στην Κεντρική και την Λατινική Αμερική και επιδιώκει να βρεί ένα καινούριο, εναλλακτικό πρότυπο ζωής.
[ISBN: 960-8480-33-7]
Αγουστίν Γκαρθία Κάλβο,
εναντίον του αυτοκινήτουΟ Αγουστίν Γκαρθία Κάλβο γεννήθηκε το 1926 στη Ζαμόρα της Ισπανίας. Κατέχει την έδρα της Κλασικής Φιλολογίας στο πανεπιστήμιο της Μαδρίτης από το 1964. Εκδιώχτηκε το 1965 από την κυβέρνηση του Φράνκο και ξαναπήρε τη θέση του το 1975.
Συμμετέχει ενεργά στους κοινωνικούς αγώνες και έχει γράψει πολλά δοκίμια, ποιήματα, μελέτες κ.ά.
Η κοινωνία μας στηρίζεται στην ελεεινή πίστη στο ιδιωτικό άτομο - δηλαδή πιστεύει ότι ο καθένας ξέρει που πηγαίνει, τι θέλει, τι κάνει, τι αγοράζει. Στηρίζεται στο ότι οι περισσότεροι άνθρωποι αγοράζουν και θέλουν αυτό που τους προστάζουν να αγοράσουν.
Το αυτοκίνητο είναι σύμβολο αυτής της κοινωνίας.
[ISBN: 960-8263-05-0]
Λιούις Μάμφορντ,
Τέχνη και τεχνικήΟ αμερικάνος στοχαστής Λιούις Μάμφορντ (1895-1990) θεωρείται το τελευταίο οικουμενικό πνεύμα του αιώνα μας. Κινείται με ευχέρεια στον χώρο της επιστήμης, στον χώρο της θρησκείας, στον χώρο της ψυχανάλυσης, στον χώρο της ιστορίας. Στο βιβλίο αυτό περιέχεται η ουσία της φιλοσοφίας του.
[ISBN: 960-8480-18-3]
Λιούις Μάμφορντ,
Η ιστορία των ουτοπιώνΑπό την ΟΥΤΟΠΙΑ του Τόμας Μωρ και το ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΙΚΑΡΙΑ του Ετιέν Καμπέ έως τη ΝΕΑ ΒΑΒΥΛΩΝΑ του καταστασιακού αρχιτέκτονα Κόνσταντ, η λαχτάρα για μια ζωή απαλλαγμένη από περιττές οδύνες και προσηλωμένη αρμονικά στην ευδαιμονία και στη δημιουργικότητα, λειτούργησε ως αδυσώπητη κριτική του παρόντος και επαγγελία ενός ευκταίου μέλλοντος.. - Αλλοτε ανυπότακτος και τυχοδιώκτης γόνος οικογενείας ευγενών (όπως ο Σαιν Σιμόν), άλλοτε αυτοδημιούργητος εργοστασιάρχης (όπως ο Ρόμπερτ Οουεν) και άλλοτε εμπορικός μικροαντιπρόσωπος κατεστραμμένος οικονομικά (όπως ο Φουριέ), ο εκάστοτε ουτοπιστής επιζητεί να αποτινάξει το άχθος των δεινών της εποχής του και να επινοήσει μια νέα «γεωγραφία της ελπίδας»: νέους τρόπους ατομικών και κοινωνικών συναλλαγών, ακόμη και νέα πάθη, νέες επιθυμίες, νέους πόθους. Συνάμα, επιδιώκει την κινητοποίηση συλλογικοτήτων προς την κατεύθυνση αυτή και ως προς αυτό είναι ο (συνήθως λυρικός και άσπονδος) σύντροφος του επαναστάτη. - . Δεν είναι λίγοι όσοι, μέσα στις δίνες της ιστορίας, κατηγόρησαν τους ουτοπιστές ως αιθεροβάμονες, διακόνους του ανέφικτου και του εξωπραγματικού. Το βλέπουμε αυτό καθαρά καθώς διαβάζουμε την ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΟΥΤΟΠΙΩΝ του Λιούις Μάμφορντ. Οι ουτοπίες θεωρήθηκαν ιδεοπλασίες που οδηγούν σε αφλογιστία την εμπρηστική πρώτη ύλη της επανάστασης, σχέδια που αναβάλλουν επ' άπειρον την πραγμάτωση όσων υπόσχονται, που σχετίζονται περισσότερο με ένα «γλυκύ αργότερα», με ένα (εν τέλει άνευ σημασίας) επέκεινα, με «ποθεινούς χώρους και χρόνους», και λιγότερο με την πραγματική πραγματικότητα, τη γεμάτη αντιξοότητες και συγκρούσεις που απαιτούν άμεση και «ρεαλιστική» αντιμετώπιση. - Ωστόσο, ο Μάμφορντ θα υποστηρίξει ότι η ιστορία των Ουτοπιών είναι το έτερον ήμισυ της ιστορίας της Ανθρωπότητας, ότι, παρά το γεγονός πως οι ουτοπίες πραγματώθηκαν έως τώρα στην επικράτεια της φαντασίας και μόνο, παραμένει κύριο μέλημά μας να χτίσουμε πύργους στον αέρα. Γράφει: «Δεν χρειάζεται να φοβόμαστε ότι η δουλειά μας θα πάει χαμένη. Αν οι ευτοπίες μας αναβρύζουν από τις πραγματικότητες του περιβάλλοντός μας, θα είναι αρκετά εύκολο να τους βάλουμε από κάτω θεμέλια. . Όταν έρθει το τέλειο, το ατελές θα πεθάνει». . - Ας μη λησμονούμε όμως την περιλάλητη «Πανουργία του Λόγου», τις κρυφές ενέργειες μέσα στην ιστορία, που είναι πάντα ικανές να επαναφέρουν το Απρόβλεπτο και το Απροσδόκητο στο κοινωνικό προσκήνιο. Ας μη λησμονούμε ότι, αν και έχουν χαρτογραφηθεί και εξιχνιαστεί τόσες και τόσες ουτοπικές τάσεις (θεωρούμενες αποτυχημένες) υπάρχουν και άλλες, αρκετά πρόσφατες, που μόλις τώρα αρχίζουν να ανακαλύπτονται (συνήθως από εμβρόντητους δοξολογητές του παρόντος και από αμήχανους ιστορικούς).
(Γιώργος-Ικαρος Μπαμπασάκης, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2000)
Ο Λιούις Μάμφορντ υπήρξε σημαντικός δοκιμιογράφος και κοινωνικός στοχαστής μιας Αμερικής που σήμερα τείνει να ξεχαστεί: μιας χώρας που γέννησε έναν Θόρο και έναν Ουίτμαν, έναν Μέλβιλ και έναν Τζον Ντιούι. Ενδιαφέρθηκε για τη σημασία του τεχνικού πολιτισμού, για τη μεγαλούπολη και τις μηχανές, για τους μετασχηματισμούς των ανθρώπινων μύθων στη σύγχρονη εποχή. Από αυτόν τον ανήσυχο Νεοϋορκέζο που κατάφερε να διασχίσει ολόκληρο τον 20ό αι. (γεννήθηκε το 1895 και πέθανε το 1990) ένα βιβλίο για τις ουτοπίες και την ιστορία τους μοιάζει αναμενόμενο. Λιγότερο προφανές, όμως, είναι το γεγονός πως ένας 27χρονος Αμερικάνος λίγο μετά το τέλος της ανθρωποσφαγής του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου ασχολείται με το ουτοπικό φαινόμενο. [Η πρώτη έκδοση του βιβλίου έγινε το 1922.] Σε μια εποχή που στη γηραιά Ευρώπη ηχούν οι σάλπιγγες της «παρακμής της Δύσης» [αναφορά στο βιβλίο του Σπένγκλερ], ο Μάμφορντ στρέφεται στις πηγές της ουτοπικής φαντασίας, τις ερευνά και τις παρουσιάζει σε μια αφήγηση γοητευτική και διδακτική, με το καλύτερο νόημα του όρου. Ο συγγραφέας ενδιαφέρεται για τις ουτοπίες επειδή θεωρεί πως οι ιδέες, οι εμμονές και τα όνειρα των ανθρώπων συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση της ιστορικής πραγματικότητας. Για τον Μάμφορντ, η ουτοπική φαντασία δεν αφορά ατομικούς κόσμους και περιθωριακά συμβάντα της γραμματολογίας, αλλά τη γέννηση και την ανάπτυξη του πολιτισμού. Με μαρξικούς όρους, θα μιλούσαμε για την υλική δύναμη των ουτοπικών ιδεών. Ο,τι φαντάζει ουτοπία σήμερα, αύριο θα είναι μια σύμβαση, μια καθημερινότητα. Γνωστή πλέον αλήθεια, ειδικά αυτόν τον αιώνα της τεχνικής καινοτομίας και της αντι-κουλτούρας που έγινε βάση της πλανητικής ποπ βιομηχανίας και των ειδώλων της. - Μα ο Λιούις Μάμφορντ δεν συζητά αόριστα και ασχεδίαστα το θέμα του. Ξεκινά από μια επανεκτίμηση του ρόλου της φαντασίας και των ιδεών στην εκτύλιξη της «εξωτερικής πραγματικότητας». Δείχνει το συγκεκριμένο, ιστορικό βάρος των αφανών και αόρατων πλασμάτων που κατοίκησαν τις ατομικές ψυχές και τα συλλογικά κινήματα. Διακρίνει τις ουτοπίες φυγής από τις ουτοπίες ανασυγκρότησης, τις ατομικιστικές από τις αναμορφωτικές και προσανατολισμένες στο μέλλον ουτοπίες. Ποιος είναι, όμως, ο πυρήνας, η ιδιοσυστασία της ουτοπικής σκέψης; Μια προσδοκία «καλής ζωής», λέει ο Μάμφορντ. Η καλή ζωή, η ευδαιμονία, ο αγαθός βίος όπως έλεγαν οι αρχαίοι. - Από την πλατωνική Πολιτεία μέχρι την Ουτοπία του Τόμας Μωρ, τα Φαλαγγεία [Φαλανστήρια] του Φουριέ και την Καρβουνούπολη του Ντίκενς, οι ουτοπίες οικοδομούν κόσμους, προσβλέπουν σε μια αρμονικότερη βιοτική συνθήκη για τα άτομα και τις κοινότητες. Ο κάθε ουτοπικός συγγραφέας, ωστόσο, δανείζεται από την εποχή του τα υλικά με τα οποία κατασκευάζει την «πολιτεία» του. Η ουτοπία μπορεί να είναι ειδυλλιακή, βουκολική ή αριστοκρατική και ελιτίστικη. Μπορεί να είναι χειροτεχνική, αγροτική ή βιομηχανική. Να εμπνέεται από τις Γραφές της θρησκείας ή από τις ιδέες των τεχνικών επιστημόνων. Να χρωματίζεται με ασκητικούς, ευσεβιστικούς ή ηδονιστικούς τόνους. Συνήθως, όμως, προαναγγέλλει το βασίλειο του αγαθού βίου, το τέλος των δυσαρμονιών και των ερίδων, την επούλωση των πληγών του ιστορικού ανθρώπου. Στη μελέτη του Μάμφορντ συναντούμε τους μείζονες και τους ελάσσονες ουτοπικούς, τα πλέον ιδιοφυή και τα πλέον χονδροειδή και απλοϊκά «σχέδια» οργάνωσης της ανθρώπινης κοινοπολιτείας. Μα το αξιοσημείωτο είναι πως ο συγγραφέας γνωρίζει και τους κινδύνους του ουτοπισμού. Εχει συνείδηση των ορίων του ουτοπικού εγχειρήματος, ιδίως όταν αυτό αποκτά μια σχεδόν θρησκευτική και Αποκαλυψιακή σημασία για τους οπαδούς του. Η γραφειοκρατία, η ανάπτυξη της τεχνικής, ο συγκεντρωτισμός, όλα αυτά τα φαινόμενα που στοιχειώνουν τον βιομηχανικό πολιτισμό είναι ικανά να στρεβλώσουν την ουτοπία και να την μετατρέψουν σε εφιάλτη. Αλλωστε, σε κάθε ουτοπία φωλιάζει η ψευδαίσθηση πως μπορεί να υπάρξει μια τέλεια ρύθμιση του συνόλου της ζωής, μια οριστική διευθέτηση των κοινωνικών σχέσεων και των ατομικών συμπεριφορών. Ο Μάμφορντ αντιπαρέρχεται αυτές τις ασθένειες του ουτοπισμού και επιμένει περισσότερο στις ευτοπίες: σε εκείνους που οραματίζονται την «καλή ζωή», τη μεταρρύθμιση του τεχνικού πολιτισμού προς την κατεύθυνση μιας δικαιότερης κοινωνίας και μιας αρμονικότερης σχέσης του ανθρώπου με τον φυσικό κόσμο. - Στην πορεία της σκέψης του Μάμφορντ για τις ουτοπίες, ο αναγνώστης καταλαβαίνει όχι μόνο τις ελπίδες, αλλά και τους φόβους του συγγραφέα. Η κριτική του στάση απέναντι στον ταξικό μύθο (στην ιδέα του προλεταριάτου ως λυτρωτή) και στο «εθνικό κράτος» είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτών των φόβων. Η εμπειρία του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου είναι νωπή, μαζί και η αίσθηση της απειλής εναντίον του φιλελεύθερου και ειρηνιστικού πνεύματος που αντιπροσωπεύουν άνθρωποι σαν τον Μάμφορντ. Για τον Μάμφορντ, η καλή ουτοπία δεν μπορεί να είναι εθνική/ εθνικιστική ούτε ταξική/ επαναστατική. Το γήπεδό της είναι τοπικό, περιφερειακό ή κοσμοπολίτικο. Πεδίο που γεφυρώνει το μικρό και το μεγάλο, το κοινοτικό και το υπερεθνικό, καλώντας τους ανθρώπους «να καλλιεργήσουν τον κήπο τους», όπως έλεγε ο Βολταίρος και επαναλαμβάνει ο Μάμφορντ. - Η έμφαση του στοχαστή στη σημασία της τοπικής και περιφερειακής κοινότητας, σε αντίθεση με το κράτος, τον κάνει έναν επίγονο του Θορό και του ιδιότυπου αμερικάνικου αναρχισμού του. Αλλά ο Μάμφορντ δεν παύει να διεκδικεί και τη μεγαλούπολη για τη δική του ουτοπία. Αυτό που αντλεί από τις ουτοπικές παραδόσεις δεν είναι οδηγίες για δράση και συνταγές γενικής ευτυχίας. Είναι περισσότερο η ώθηση για έμπνευση νέων μορφών αγαθού βίου, νέων ειδώλων πολιτισμού. Η ανάγκη του αυτή στηρίζεται στην κεντρική ιδέα του βιβλίου: πως από την έρευνα των ουτοπιών μπορούμε να μάθουμε περισσότερα για την πραγματικότητά μας. Να μάθουμε, κυρίως, να κοιτάμε τα πράγματα στο φως της μετάπλασης και αναδιαμόρφωσής τους. Ετσι, λέει ο Μάμφορντ, θα απαλλαγούμε και από τις «κίβδηλες ουτοπίες», εννοώντας τους ολοκληρωτικούς μύθους. Αν ήξερε, εκεί στα 1822, τι θα επιφύλασσε στην ανθρωπότητα η πολιτική αυτών των μύθων, ίσως η αισιοδοξία και η δροσιά των σκέψεών του να είχαν μετριαστεί. Μα τότε σίγουρα θα είχαμε ένα στυφό εγχειρίδιο ιστορίας των ιδέων και όχι αυτό το κομψό και όμορφο δοκίμιο.
(Νικόλας Σεβαστάκης, Βιβλιοθήκη της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ, 9. 10. 1998)
Ο Λιούις Μάμφορντ (1895-1990) υπήρξε σημαντικός δοκιμιογράφος και κοινωνικός διανοητής. Ενδιαφέρεται για τις πηγές της ουτοπικής φαντασίας, τις μελετά και τις παρουσιάζει με μια αφήγηση διδακτική αλλά και γοητευτική ταυτόχρονα, πεπεισμένος ότι ακριβώς οι ουτοπικές ιδέες, τα όνειρα και οι εμμονές διαδραματίζουν συχνά καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της ιστορικής πραγματικότητας. - Αντιλαμβάνεται πρώιμα, μόλις σε ηλικία 27 χρονών, ότι η ουτοπία δεν είναι ατομική υπόθεση ή περιθωριακό γεγονός, αλλά αντίθετα πιστεύει πως σ' αυτήν οφείλεται η γέννηση και η εξέλιξη του πολιτισμού. Ο,τι σήμερα φαίνεται ανέφικτο είναι η κοινή παραδοχή του αύριο. (Ανοίγω εδώ μια παρένθεση, για να θυμίσω πως ο καθηγητής της αγγλικής λογοτεχνίας στην Οξφόρδη, Τζον Κάρεϋ, στο πρόσφατο έργο του ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΟΥΤΟΠΙΩΝ, επισημαίνει πως ο Φράνσις Μπαίηκον, στο μυθιστόρημά του ΝΕΑ ΑΤΛΑΝΤΙΣ, είχε προβλέψει, ήδη από τα 1627, τις ιπτάμενες μηχανές, τα τηλέφωνα, τα υποβρύχια και κάτι που έμοιαζε με τις βόμβες ναπάλμ.) - Ο Μάμφορντ διακρίνει τις ουτοπίες φυγής από τις ουτοπίες ανασυγκρότησης, τις ατομικιστικές από εκείνες που είναι προσανατολισμένες στο μέλλον. Δεν του διαφεύγει, πάντως, ότι τα ουτοπικά οράματα μπορεί εύκολα να εκτραπούν σε εφιάλτες: από τη θρησκευτική σημασία που μπορεί να τους δοθεί, από τον συγκεντρωτισμό, από την τεχνολογική ανάπτυξη, από την ψευδαίσθηση ότι μπορούν να ρυθμιστούν υποδειγματικά οι ατομικές συμπεριφορές και οι κοινωνικές σχέσεις. - Με τους φόβους και τις επιφυλάξεις του (λ.χ. ότι η ουτοπία δεν μπορεί να είναι εθνική ή εθνικιστική, όπως δεν μπορεί να είναι και επαναστατική ή ταξική), ο Μάμφορντ πίστευε ότι από τη μελέτη των ουτοπιών μπορούμε να διδαχθούμε πώς να αντιμετωπίζουμε τα πράγματα υπό το φως της μετάπλασης και της αναδιαμόρφωσής τους.
(Γιώργος Κορδομενίδης, ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ, 11. 6. 2000)
Η λέξη "ουτοπία" ήταν για πολύν καιρό συνώνυμη του εξωπραγματικού και του ανέφικτου. Θεωρήσαμε την ουτοπία αντίθετο του πραγματικού κόσμου. Κι όμως, αυτό, που κάνει υποφερτόν τον πραγματικό κόσμο, είναι οι ουτοπίες μας: οι άνθρωποι κατοικούν εν τέλει τις πόλεις που ονειρεύονται.'Οσο περισσότερο αντιδρούν οι άνθρωποι στο περιβάλλον τους και το τροποποιούν με βάση ένα ανθρώπινο σχέδιο, τόσο περισσότερο ζούν στην ουτοπία, μα όταν υπάρχει ρήγμα ανάμεσα στον κόσμο των οικονομικών συναλλαγών και τον υψιπετή κόσμο της ουτοπίας, αντιλαμβανόμαστε τον ρόλο που έπαιξε στη ζωή μας η θέληση για ουτοπία και βλέπουμε την ουτοπία μας ως ξεχωριστή πραγματικότητα. Αυτήν ακριβώς την ξεχωριστή πραγματικότητα θα εξερευνήσουμε στο βιβλίο μας - την Ουτοπία ως αυθύπαρκτον κόσμο, διαιρεμένον σε ιδεώδεις πολιτείες, με όλες της τις κοινότητες αρμαθιασμένες σε περήφανες πόλεις, που θαρρετά αποσκοπούν στην καλή ζωή.
[ISBN: 960-8480-26-4]
Λιούις Μάμφορντ,
Οι μεταμορφώσεις του ανθρώπουΟ συγγραφέας μελετά την μετάβαση από το ζώο στον άνθρωπο. Εξετάζει, κατόπιν, τον άνθρωπο των αρχαϊκών χρόνων, που εξελίσσεται στον άνθρωπο των "αξονικών" θρησκειών και φιλοσοφιών (χριστιανισμός, βουδισμός, ισλαμισμός ...).
Ακολουθεί ο άνθρωπος του Παλιού Κόσμου, που μεταμορφώνεται στον άνθρωπο του Νέου Κόσμου. Σ' αυτόν μπροστά, ανοίγονται δυό δρόμοι: ένας δρόμος οδηγεί στον μετα-ιστορικό άνθρωπο, στον καλορυθμισμένο και προγραμματισμένο τέρας που στοιχειώνει τους εφιάλτες μας, ο άλλος οδηγεί στον "ολοκληρωμένο άνθρωπο", που αποτελεί την σύνθεση όλων των προηγμένων ανθρώπινων τύπων και έχει για βασική αξία του βίου την ίδια τη ζωή. Στο σταυροδρόμι αυτό βρισκόμαστε και πρέπει, όλοι μαζί και ο καθένας χωριστά, να διαλέξουμε.
[ISBN: 960-8480-38-8]
Λ. Μάμφορντ, Λυν Γουάιτ Τζ., Ζ. Ελλύλ,
Ε.Σβαρτς
Η φωτιά του Προμηθέα
(επιλογή κειμένων-μετάφραση: Ζήσης Σαρίκας)-Lewis Mumford: Τεχνική και ανθρώπινη φύση
-Lynn White, Jr.:Οι ιστορικές ρίζες της οικολογικής μας κρίσης
-Jacques Ellul: Η τεχνολογική τάξη
-Eugene S. Schwartz: Προς την μη αποδοτική κοινωνία
-Ζήσης Σαρίκα: Επίλογος
Χέρμπερτ Μαρκούζε,
Η αισθητική διάστασηH αισθητική διάσταση Για μία κριτική της μαρξιστικής αισθητικής Mε επίμετρο του Nτάγκλας Kέλνερ Tο ποιητικά γραμμένο αυτό κείμενο είναι η διαθήκη τού Xέρμπερτ Mαρκούζε (1896-1979), ενός από τους πιο γνωστούς και ριζοσπαστικούς φιλοσόφους τού 20ού αιώνα. Eίναι οι τελευταίες πινελιές που βάζει στο όραμά του για την απελευθέρωση του ανθρώπου, συνοψίζει τις συνεισφορές του και συνάμα αποκαλύπτει τους περιορισμούς της σκέψης του. Eίναι από τα πιο ζουμερά, συμπυκνωμένα και εκφραστικά έργα του. Συγχρόνως, αποτελεί το απόσταγμα της αισθητικής θεωρίας τής λεγόμενης Σχολής της Φραγκφούρτης, που οι βασικοί στοχαστές της εγκατέλειψαν τη χιτλερική Γερμανία και κατέφυγαν στην Aμερική ώσπου να περάσει η θύελλα.
[ISBN: 960-8480-42-6]
Μαρία-Λουίζα Μπερνέρι,
Περιήγηση στην ΟυτοπίαΠότε ζωντανά όνειρα ποιητών, οράματα για μια ζωή πλούσια, για μια ζωή που προκρίνει την ανεμπόδιστη εκτύλιξη της ανθρώπινης δημιουργικότητας, και πότε σχέδια κοινωνιών που λειτουργούν μηχανικά, που επιβάλλουν μιαν ισοπεδωτική ομοιομορφία εν ονόματι της ισότητας και της εύρυθμης λειτουργίας του κοινωνικού συστήματος, οι ΟΥΤΟΠΙΕΣ μπόρεσαν να εμπνεύσουν μεμονωμένους στοχαστές αλλά και να κινητοποιήσουν μάζες κατατρεγμένων, μπόρεσαν να ξεσηκώσουν θύελλες αντιρρήσεων και ξεσπάσματα εγκωμίων. Οι ουτοπίες κατάφεραν, πάντως, να αλλάξουν το κοινωνικό τοπίο, να αποτελέσουν ένα αποφασιστικό κεφάλαιο της γεωγραφίας των παθών. - Η Μαρία-Λουίζα Μπερνέρι (1918-1949) έγραψε ένα από τα σημαντικότερα έργα για τις ουτοπίες, όπου μάλιστα επιχειρεί μια κρίσιμη και χρήσιμη αντιδιαστολή ανάμεσα στις εξουσιαστικές και τις αντιεξουσιαστικές ουτοπίες, εκκινώντας από σχέδια πρότυπων κοινωνιών που εκπονήθηκαν ήδη από τον Πλάτωνα και τον Λυκούργο. Συνεχίζει την περιήγησή της στο σύμπαν των ουτοπιών, αναλύοντας, μεστά και γλαφυρά συνάμα, πασίγνωστες ουτοπίες της Αναγέννησης, όπως του Τόμας Μωρ (Ουτοπία), του Τομάζο Καμπανέλα (Ηλιούπολη), του Βαλεντίν Ανδρέε (Χριστιανούπολη), του Φράνσις Μπαίηκον (Νέα Ατλαντίδα). Παραθέτει αποσπάσματα από τα συγγράμματά τους, βιογραφικά στοιχεία και κριτικές αποτιμήσεις των συλλήψεών τους. - Η Μπερνέρι θα προχωρήσει χρονολογικά τη μελέτη της, εξετάζοντας τις ουτοπίες της Αγγλικής επανάστασης (έργα του Τόμας Χομπς, του Τζαίημς Χάρινγκτον και του Τζέραρντ Γουινστάνλεϋ), τις ουτοπίες του Διαφωτισμού στις οποίες ξεχωρίζει η πρωτότυπη και διασκεδαστική αφήγηση των Περιπετειών του Ζακ Σαντέρ που υπογράφει ο Γκαμπριέλ ντε Φουανύ, ιεροκήρυκας γνωστός για τη σκανδαλώδη συμπεριφορά του (μεταξύ άλλων: ξελόγιαζε υπηρέτριες, αθετούσε υποσχέσεις γάμου, παντρεύτηκε μια κακόφημη χήρα και τέλεσε λειτουργία σε κατάσταση μέθης, αδειάζοντας μάλιστα τα σωθικά του μπροστά στην Αγία Τράπεζα). Εν συνεχεία η Μπερνέρι περνάει στον 19ο αι., όπου πλέον η ουτοπική σκέψη συσχετίζεται άμεσα με τη σοσιαλιστική και κομουνιστική κοσμοθεώρηση, με αποτέλεσμα ένα εκρηκτικό μείγμα ιδεών. - Η επαγγελία της ουτοπίας γίνεται πολιορκητικός κριός, όπλο των μαζών που διακατέχονται πια από την τάση να εξεγείρονται όλο και συχνότερα, όλο και πιο συντονισμένα, με όλο και πιο σαφείς στόχους. Η πραγμάτωση της ιδεώδους πολιτείας φαίνεται τώρα να είναι περισσότερο εφικτή από κάθε άλλη φορά, και η προοπτική αυτή αποτελεί ένα πανίσχυρο δέλεαρ που ξεσηκώνει και κινητοποιεί, οργανώνει και κατεβάζει τον κόσμο στα οδοφράγματα. Η ευτυχία είναι μια καινούργια ιδέα στην Ευρώπη: αυτή η φράση του Σαιν-Ζυστ βρίσκεται στα στόματα όλων, είναι η εμπρηστική, πανίσχυρη συμπύκνωση χιλιάδων σελίδων που περιγράφουν λεπτομερώς ουτοπικές κοινωνίες. - Ωστόσο, το έντονο στοιχείο της καταναγκαστικής ευτυχίας που φαίνεται ότι διέπει τις ουτοπίες του 19ου αι. (ένα στοιχείο το οποίο εκμεταλλεύτηκαν βάναυσα και περίτεχνα τα ολοκληρωτικά κράτη του 20ού αι.) ανησύχησε (δικαίως) συγγραφείς όπως ο Ευγένιος Ζαμυάτιν και ο Αλντους Χάξλεϋ, προκαλώντας την τάση συγγραφής αντι-ουτοπιών ή δυστοπιών (ΕΜΕΙΣ και ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣ). - Η Μπερνέρι, όπως σημειώσαμε, αντιδιαστέλλει τις εξουσιαστικές από τις αντιεξουσιαστικές ουτοπίες. Ψέγει τις πρώτες, επειδή, στην προσπάθειά τους να οραματιστούν την ιδεώδη πολιτεία και να εξασφαλίσουν την απόλυτη ευδαιμονία της ανθρωπότητας, ισοπεδώνουν τόσο το περιβάλλον όσο και τη δημιουργική ορμή του ανθρώπου. Επισημαίνει ότι η εξουσιαστική αγάπη για τη συμμετρία κάνει τους ουτοπικούς να καταργούν βουνά και ποτάμια και μέχρι να φαντάζονται ολοστρόγγυλα νησιά και ολόισιους ποταμούς. Προς επίρρωσιν αυτής της επισήμανσης, καταφεύγει ορθά στην κριτική που άσκησε στις ουτοπίες ο Χ. Τζ. Ουέλς: «Σε όλες σχεδόν τις Ουτοπίες . βλέπουμε κτήρια όμορφα αλλά δίχως χαρακτήρα, καλλιέργειες συμμετρικές και τέλειες, και πλήθος ανθρώπων, υγιείς, ευτυχισμένους, καλοντυμένους, μα χωρίς το παραμικρό προσωπικό χαρακτηριστικό γνώρισμα». - Απεναντίας, οι αντιεξουσιαστικές ουτοπίες απέφυγαν να προβάλουν ένα κοινωνικό σχέδιο χωρίς ρωγμές και ιδιαιτερότητες, και προτίμησαν να προπαγανδίσουν τολμηρές ιδέες που δεν έθεταν σε κίνδυνο την ιδιαιτερότητα κάθε ανθρώπου, απαιτώντας να είναι ο καθένας μοναδικός και όχι ένας ανάμεσα στους πολλούς. Οι ουτοπίες, επιμένει η Μπερνέρι, θα πρέπει να περνούν επιτυχώς τη δοκιμασία της τέχνης που πρότεινε ο Χέρμπερτ Ρηντ: «Αν θέλετε να εκφράσετε τη διαφορά ανάμεσα σε μιαν οργανική προοδευτική κοινωνία και σε ένα στατικό ολοκληρωτικό καθεστώς, μπορείτε να το κάνετε με μια λέξη: τη λέξη ΤΕΧΝΗ. Μόνον αν επιτρέπεται στον καλλιτέχνη να λειτουργεί ελεύθερα μπορεί η κοινωνία να ενσαρκώνει εκείνα τα ιδεώδη της ελευθερίας και της πνευματικής ανάπτυξης που φαίνονται στους περισσότερους από εμάς οι μοναδικές άξιες επικυρώσεις της ζωής»
(Γιώργος-Ικαρος Μπαμπασάκης, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 25. 7. 1999)
Η Μαρία-Λουίζα Μπερνέρι (1918-1949) στη σύντομη ζωή της υπήρξε συγγραφέας πολλών κειμένων και βιβλίων για την ισπανική και τη ρωσική επανάσταση, για τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και για τις κοινωνικές εξεγέρσεις, όλα κοιταγμένα από το πρίσμα του αναρχισμού και της αντιεξουσιαστικής κοσμοαντίληψης. - Για το βιβλίο της ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΟΥΤΟΠΙΑ αξιώθηκε από τον Λιούις Μάμφορντ έναν γενναιόδωρο έπαινο: «Παλαιός μελετητής των ουτοπιών κι εγώ, βλέπω με ιδιαίτερη συμπάθεια το βιβλίο της Μπερνέρι, γιατί είναι η περιεκτικότερη και διεισδυτικότερη μελέτη των ιδεωδών πολιτειών που έχει γραφεί μέχρι σήμερα. Αυτό που δίνει στο βιβλίο της την ιδιαίτερη αξία του είναι το τολμηρό μυαλό και το φλογερό πνεύμα της συγγραφέως του. Η Μπερνέρι είναι εχθρός των δυνάμεων που θέλουν να μετατρέψουν τον άνθρωπο σε δουλικό αυτόματο και φίλος όσων ευνοούν την ελευθερία και τη δημιουργική έκφραση». - Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο χρήσιμος διαχωρισμός που επιχειρεί των εξουσιαστικών ουτοπιών από τις αντιεξουσιαστικές, κλίνοντας υπέρ των δεύτερων. Ολες οι ουτοπίες, θυμίζει η Μπερνέρι, μιλούν για «κτίρια όμορφα αλλά δίχως χαρακτήρα, καλλιέργειες συμμετρικές και τέλειες, και πλήθος ανθρώπους υγιείς, ευτυχισμένους, καλοντυμένους, μα χωρίς το παραμικρό προσωπικό χαρακτηριστικό γνώρισμα». - Στην άλλη όχθη, οι αντιεξουσιαστικές ουτοπίες προτείνουν σχήματα που δεν απειλούν την ιδιαιτερότητα κάθε ανθρώπου, προνοώντας έναν κόσμο στον οποίο ο κάθε άνθρωπος θα είναι «μοναδικός και όχι ένας ανάμεσα σε πολλούς».
(Γιώργος Κορδομενίδης, ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ, 11. 6. 2000)
<<Παλιός μελετητής των ουτοπιών κι εγώ, βλέπω με ιδιαίτερη συμπάθεια το βιβλίο της Μαρία-Λουίζα Μπερνέρι, γιατί είναι η περιεκτικότερη και διεισδυκότερη μελέτη των ιδεωδών πολιτειών που έχει γραφεί μέχρι σήμερα.Αυτό, που δίνει στο βιβλίο την ιδιαίτερη αξία του, είναι το τολμηρό μυαλό και το φλογερό πνεύμα της συγγραφέως του. Η Μπερνέρι είναι εχθρός των δυνάμεων, που θέλουν να μετατρέψουν τον άνθρωπο σε δουλικό αυτόματο και φίλος όλων όσα ευνοούν την ελευθερία και την δημιουργική έκφραση.
Η Ουτοπία έχει τόσο πολλούς κύκλους, όσους η Κόλαση του Δάντη' η Μπερνέρι είναι ο καλύτερος οδηγός που μπορούμε να έχουμε, όταν επισκεπτόμαστε την Ουτοπία: δεν φοβάται ν' αφήσει τους κατοίκους της Ουτοπίας να μας μιλήσουν, ούτε και να μας αφήσει να βγάλουμε μόνοι μας τα συμπεράσματα απο την περιήγησή μας.
Κοντολογίς, εξαίρετο πραγματικά βιβλίο>>.
Αυτά έγραψε για το βιβλίο ο Λιούις Μάμφορντ.
Κατά τον Τζώρτζ Γούντκοκ,
<<το βιβλίο της Μπερνέρι παρουσιάζει ενδιαφέρον όχι μόνον ακαδημαϊκό. Γιατί είναι κάτι πολύ περισσότερο από συμπίλημα και κριτική αποτίμηση των Ουτοπιών' απεικονίζει εντυπωσιακά την στενή και μοιραία σχέση της ουτοπικής σκέψης με την κοινωνική πραγματικότητα [...] και μας προειδοποιεί για την καταστροφή που μας απειλεί, όταν προσβλέπουμε σ' έναν διατεταγμένο και τακτοποιημένο κόσμο>>.
[ISBN: 960-8480-41-8]
Μάρτιν Μπούμπερ,
Μονοπάτια στην Ουτοπία«Η λέξη ΟΥΤΟΠΙΑ ήταν για πολύ καιρό συνώνυμη του εξωπραγματικού και του ανέφικτου. Θεωρήσαμε την ουτοπία αντίθετο του πραγματικού κόσμου. Κι όμως, αυτό που κάνει υποφερτό τον πραγματικό κόσμο είναι οι ουτοπίες μας: οι άνθρωποι κατοικούν εν τέλει τις πόλεις και τα μέγαρα των ονείρων τους. Οσο περισσότερο αντιδρούν οι άνθρωποι στο περιβάλλον τους και το τροποποιούν με βάση ένα ανθρώπινο σχέδιο, τόσο περισσότερο ζουν στην ουτοπία. Μα όταν υπάρχει ρήγμα ανάμεσα στον κόσμο των εμπορικών υποθέσεων και στον υψιπετή κόσμο της ουτοπίας, αντιλαμβανόμαστε τον ρόλο που έχει παίξει στη ζωή μας η θέληση για ουτοπία και βλέπουμε την ουτοπία μας ως ξεχωριστή πραγματικότητα». Αυτό το απόσπασμα από την ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΟΥΤΟΠΙΩΝ του Λιούις Μάμφορντ περιγράφει με τον πιο καίριο και εύστοχο τρόπο τον ρόλο της ουτοπίας στην εξέλιξη του κόσμου μας. . - Ο Μάρτιν Μπούμπερ γεννήθηκε στη Βιέννη το 1887 και σπούδασε στην Αυστρία και στη Γερμανία. Δίδαξε ηθική και θρησκειολογία στη Γερμανία μέχρι το 1933. Η επικράτηση του ναζισμού τον οδήγησε να αυτοεξοριστεί από την πατρίδα του. Αργότερα εγκαταστάθηκε στην Ιερουσαλήμ και δίδασκε στο πανεπιστήμιό της μέχρι το 1951. Πέθανε εκεί το 1965. - Στο βιβλίο του ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΟΥΤΟΠΙΑ (πρώτη έκδοση 1946) ο Μπούμπερ εξετάζει τον ουτοπικό σοσιαλισμό. Ασχολείται όχι τόσο με την ανάπτυξη της ιδέας όσο με την ιδέα στην εξέλιξή της. Από το πλούσιο διαθέσιμο υλικό για το θέμα του, ο συγγραφέας παρουσιάζει μόνον ό,τι θεωρεί ουσιώδες για την εξέταση της καθαυτό ιδέας. Ακόμη, πραγματεύεται τις παράτολμες αλλά εύθραυστες προσπάθειες να πραγματωθεί ο ουτοπικός σοσιαλισμός. Ετσι, ο αναγνώστης διαθέτει ό,τι χρειάζεται, προκειμένου να παρακολουθήσει την κριτική που ασκεί ο Μπούμπερ στη θεωρητική και στην πρακτική σχέση του μαρξισμού με την ιδέα της ανανέωσης των κοινωνικών δομών.
(Γιώργος Κορδομενίδης, ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ, 2. 12. 2001)
Μέσα στην τερατώδη σύγχυση της σύγχρονης ζωής, που ελάχιστα την συγκαλύπτει η εύρυθμη λειτουργία του οικονομικού και κρατικού μηχανισμού, το άτομο προσκολλάται απελπισμένο στην συλλογικότητα.Νομίζει ότι μόνον οι μεγάλες συλλογικότητες μπορούν να το βοηθήσουν, και είναι υπερπρόθυμο να αποποιηθεί την προσωπική του ευθύνη: θέλει μόνο να υπακούει. 'Ετσι χάνεται το πολυτιμότερο αγαθό από όλα: η συμβίωση των ανθρώπων' ο άνθρωπος ως πρόσωπο παύει να είναι ζωντανό μέλος της κοινωνίας και γίνεται μια βίδα στην <<συλλογική>> μηχανή.
[ISBN: 960-8480-55-8]
Μάρτιν Μπούμπερ,
Εγώ και εσύ
Τζέρυ Μπράουν,
Η άλλη Αμερική
Συζητήσεις του Τζέρυ Μπράουν με την Βαντάνα Σίβα, τον Ιβάν Ίλλιτς και τον Καρλ Μίτσαμ, τον αντισυνταγματάρχη Νταίηβ Γκρόσμαν, τον Ντόνοβαν Γουέμπστερ, την Έλενα Νόρμπεργκ-Χομπς, την Σουζάνα Σέφερ, τον Νόαμ Τσόμσκυ, τον Νταίηβιντ Κόρτεν, την Σούζαν Αρμς και τον Βόλφγκανγ Ζακς.
Ο Τζέρυ Μπράουν υπήρξε μια από τις σπάνιες φυσιογνωμίες της πολιτικής ζωής ενός τόπου όπου οι ωραίες ιδέες και τα λόγια δεν μπήκαν σε ένα συρτάρι αμέσως μετά την εξασφάλιση μιας σημαντικής καρέκλας. Αντιθέτως, ήταν από κείνους που χρησιμοποίησαν τη δύναμη αυτής της καρέκλας για να προωθήσουν τα ιδανικά τους και να βελτιώσουν τον τόπο όπου ζουν. Μεταξύ άλλων, κατά τη διάρκεια της πολυετούς θητείας του ως κυβερνήτης της Πολιτείας της Καλιφόρνια συνεισέφερε τα μέγιστα στην προστασία των εργαζομένων και του περιβάλλοντος προωθώντας σχετικές νομοθεσίες. Συνέχισε την πολιτική του δράση ως δήμαρχος του Ώκλαντ και οργάνωσε ραδιοφωνική εκπομπή στην οποία φιλοξένησε ανθρώπους προοδευτικής και εναλλακτικής νοοτροπίας, με τους οποίους συζήτησε και αντάλλαξε εκτενώς απόψεις και ιδέες για μια πληθώρα θεμάτων κοινωνικού, πολιτικού και οικολογικού ενδιαφέροντος.
Το παρόν βιβλίο, αποτελεί ένα σταχυολόγημα του περιεχομένου τέτοιων συνεντεύξεων του Μπράουν με τις προσωπικότητες αυτές, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και ορισμένα ηχηρά ονόματα όπως ο Νόαμ Τσόμσκυ. Η απόδοση τους στο βιβλίο έγινε σχεδόν ακριβώς όπως μεταδόθηκαν στον αέρα, διατηρήθηκε δηλαδή η δομή της συνέντευξης, πράγμα που καθιστά την ανάγνωση ιδιαίτερα ζωντανή, ενώ η εναλλαγή ερώτησης-απάντησης δίνει ροή και ρυθμό στο κείμενο μην αφήνοντας τον αναγνώστη να κουραστεί, πράγμα στο οποίο βέβαια βοηθά και η πολύ καλή μετάφραση. Το πραγματικά άξιο λόγου στοιχείο του βιβλίου, όμως, δεν είναι η δομή αλλά το περιεχόμενο, το οποίο, καθώς αποτελείται από συζητήσεις διαφορετικού θέματος και με διαφορετικό συνομιλητή κάθε φορά, άπτεται θεμάτων μεγάλης ποικιλίας -και όχι απαραίτητα αποκλειστικά αμερικανικού ενδιαφέροντος- που ενίοτε γίνονται συγκλονιστικά. Τέτοια θέματα είναι ο μύθος του "φονικού ενστίκτου" των στρατιωτών, η παγκοσμιοποίηση και καταστροφή της τοπικής κουλτούρας ή η εναντίωση στο προνόμιο και την εξουσία. Η μόρφωση του Τζέρυ Μπράουν είναι τέτοια, που οι ερωτήσεις του οδηγούν τους συνομιλητές στο να κάνουν πραγματική βουτιά μέσα στην ουσία των θεμάτων που πραγματεύονται, βουτιά που μέσα από το βιβλίο μπορεί φυσικά να κάνει και ο αναγνώστης.
Πρόκειται για ένα βιβλίο στο οποίο μπορεί κάποιος να εντρυφήσει σε αρκετό βάθος στα θέματα που πραγματεύεται, χωρίς να χρειαστεί να αντιμετωπίσει τον κουραστικό πλατειασμό που συντροφεύει μερικές φορές τον δοκιμιακό λόγο. Αντί γι' αυτό, θα απολαύσει τον ζωντανό λόγο μιας ανοιχτής συνομιλίας και ταυτόχρονα θα ενημερωθεί για καυτά θέματα του σημερινού παγκόσμιου γίγνεσθαι. Σαν τελευταίο, αν θα έπρεπε να αξιολογήσουμε αυτό το βιβλίο με μια και μοναδική φράση, θα μπορούσαμε να πούμε πως, αν ένα καλό δοκίμιο παρομοιαζόταν με μια ράβδο χρυσού, τότε αυτό θα ήταν ένα μπαουλάκι με διαμάντια.
Μάριος Δαμουλιάνος, περιοδικό ΖΕΝΙΘ[ISBN: 960-8480-68-Χ]
[ Δείτε τα υπόλοιπα βιβλία >>> πατήστε εδώ για συνέχεια ]
σελ. 7 απο 10επιστροφή στις εκδόσεις μας ...
